به گزارش پایگاه خبری گفتمان نیوز؛ برنامه‌های وزارت نفت برای ارتقای نظام کیفی کالا و خدمات در صنعت نفت در رویداد تنظیم‌گری وزارت نفت در حوزه ساخت داخل – گواهی‌نامه کیفیت ارائه و در انتها گواهی‌نامه کیفیت محصول شرکت‌هایی که موفق به دریافت آن از انجمن نفت ایران شده بودند اعطا شد. با توجه به اهمیت موضوع با غلامرضا خوانساری، مدیرکل نظام تأمین و تجاری‌سازی فناوری وزارت نفت به‌عنوان متولی اصلی این موضوع در معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت گفت‌وگویی انجام شد که می‌خوانید.

منظور از تنظیم‌گری در حوزه ساخت داخل چیست؟

با تغییر ماده ۵۹ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ در تیرماه سال ۱۳۹۷، زمینه برای ایجاد تنظیم‌گران بخشی مهیا شد. صنعت نفت و گاز یک حوزه راهبردی ملی است که دولت مداخله زیادی در آن دارد و وظایف حاکمیتی و تصدی‌گری در هم‌ آمیخته شده است. از طرفی بخش خصوصی پس از دو دهه فعالیت در آن حضور جدی یافته و در آینده نیز نیاز به حضور بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری دوچندان است، در نتیجه توجه ویژه به مقوله تنظیم‌گری بیش‌ازپیش احساس شد.

 مقوله تنظیم‌گری در ایران گاه به‌اشتباه به‌معنای مداخله دولت در حیطه فعالیت‌های بخش خصوصی قلمداد می‌شود، در حالی که تنظیم‌گری به وظیفه هدایتی و نظارتی دولت در تضمین امنیت متقاضیان کالا و خدمات برمی‌گردد، فارغ از اینکه ارائه‌کنندگان این خدمات بخش خصوصی یا دولتی باشند. مفهوم تنظیم‌گری در صنعت نفت و گاز شامل انواع اقدام‌ دولت به‌منظور تحقق اهدافی از قبیل بهره‌برداری بهینه از ثروت عمومی نفت و گاز، بهبود فضای کسب‌وکار صنعت، افزایش سرمایه‌گذاری بلندمدت، توسعه زنجیره ارزش صنعت نفت، رشد و توانمندسازی شرکت‌های داخلی وابسته به صنایع نفت و گاز از طریق قراردادهای نفتی، مجوزها، مشوق‌ها، بازدارنده‌ها و اطلاعات جامع و پیوسته است.

ضرورت تنظیم‌گری در صنعت نفت برای ساخت داخل چیست؟

یکی از اهداف مهم تنظیم‌گر تحقق منفعت عمومی اعم از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است که مصداق منفعت عمومی در صنعت نفت را می‌توان به‌طورکلی استفاده حداکثری اقتصادی از دارایی‌ها تعریف کرد.

صنعت نفت از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون به‌عنوان صنعت پیشران در کشور مطرح بوده است، بنابراین وزارت نفت میلیاردها دلار دارایی دارد و مهم‌تر اینکه بخش مهمی از بودجه عمومی کشور از این صنعت تأمین می‌شود.

عملکرد صنعت نفت هم وابسته به کالا و خدماتی است که استفاده می‌کند. برای نمونه اگر یک فلنج در صنعت پتروشیمی (به‌عنوان کالا) غیراستاندارد باشد و هرکدام از مراحل نصب، بهره‌برداری، بازرسی حین سرویس آن کالا (به‌عنوان خدمت) به‌درستی انجام نگیرد و در ادامه به‌دلیل نشتی از این فلنج آتش‌سوزی رخ دهد و سامانه‌های اخطار/ اطفای حریق (به‌عنوان خدمت) موفق به کنترل آتش‌سوزی نشوند به خسارات میلیون دلاری در این پتروشیمی منجر خواهد شد.

بنابراین برای جلوگیری از رخ دادن این‌گونه خسارت‌ها و رسیدن به تولید پایدار در صنعت نفت ضرورت حفظ کیفیت کالا و خدمات، زمان‌بندی صحیح در تحویل کالا و فناوری مناسب با ساخت کالا بسیار حائز اهمیت است.

تنظیم‌گری حوزه ساخت داخل در وزارت نفت چگونه است؟

مطالعات بسیاری در این باره در وزارت نفت انجام شده است. نتیجه این مطالعات نشان‌دهنده این بود که توسعه دولت‎های تنظیم‌گر در کشورهای مختلف خاستگاه‌های مختلفی داشته که این موضوع سرانجام به شکلی نسبتاً واحد از نهادهای تنظیم‌گر منتهی شده است. برای نمونه توسعه نهادهای تنظیم‌گر در آمریکا که بسیار پیش‌تر از انگلستان اتفاق افتاده به‌عنوان افزایش مداخلات دولت تعبیر می‌شد، اما همین روند در انگلستان خاستگاهی متفاوت داشته و به‌منزله ابزاری برای کاهش تماس مستقیم دولت در رویدادهای اقتصادی و اجتماعی تلقی می‌شده است. در اتحادیه اروپا نیز تنظیم‌گری از طریق رویه‌های ارزیابی انطباق استفاده شده و ابزاری موسوم به گواهی‌نامه CE برای تأیید انطباق محصول با استانداردها معرفی شده است.

همان‌طور که ابتدا گفتم، حکمرانی صنعتی در ایران بر مبنای اصل ۴۴، سیاست‌های کلی نظام در بخش صنعت و سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی تدوین شده است که این سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی «بخشی از بند ج» توسعه و ارتقای استانداردها و انطباق نظام‌های ارزیابی کیفیت با استانداردهای بین‌المللی است. برای تنظیم‌گری در صنعت نفت مانند دیگر کشورها باید از نظام استانداردسازی برای ایجاد فضای امن و آرام برای ذی‌نفعان و رفاه، آسایش و عدالت اجتماعی استفاده کنیم.